اخترنیوز مولتی مدیا
فوتبال و نفت
مسجدسلیمان، مهد فوتبال ایران
فرشید خدادادیان
مسجد سلیمان، مهد بسیاری از اولین ها در ایران است و فوتبال یکی از این اولین هاست. کافی است در بررسی پیشینه فوتبال در ایران نگاهی به دانشنامه الکترونیک ویکی پدیا و همچنین بخش منابع تاریخ ورزش نگاهی بیندازیم. در این زمینه در ویکی پدیا می خوانیم: “برای اولین بار در ایران، فوتبال در شهر مسجد سلیمان در استان خوزستان آغاز شد و اولین استادیوم فوتبال در این شهر به دست مهندسین انگلیسی به بهره برداری رسید و اولین مسابقه فوتبال در آنجا بین مردم بومی مسجدسلیمان و انگلیسی ها برگزار شد. نخستین ایرانی که در یک تیم فوتبال بطور رسمی بازی کرد، شخصی به نام کریم زندی بود که در سال های ۱۲۸۷ تا ۱۲۹۷ هجری خورشیدی در بین انگلیسی ها و در تیم‌هایی که آنها در ایران ترتیب داده بودند بازی کرد.”
شایان ذکر است سال 1287 (1908میلادی) همان سالی است که چاه شماره یک نفت خاورمیانه و ایران در مسجدسلیمان به بهره برداری رسید و تصور اینکه کاشفان انگلیسی نفت در این منطقه لحظاتی از اوقات استراحت خود را به ورزش فوتبال اختصاص داده باشند، دور از ذهن نیست.
اولین های نفت البته محدود به ورزش فوتبال نبوده و مسجدسلیمان و دیگر شهرهای نفتی ایران در بسیاری موضوعات دیگر نیز رکورددار اولین ها هستند.
فوتبال مدرن و امروزی از سال 1866 میلادی در انگلستان شکل گرفته بود و بتدریج این ورزش مهیج بیشتر نقاط جهان را تسخیر کرده بود. در 1904 میلادی (چهار سال قبل از بازی فوتبال در مسجدسلیمان) سازمان فیفا ایجاد و در 1906 نیز اولین دوره مسابقات فوتبال را برگزار شده بود. اما اوج رونق فوتبال، مسابقات المپیکی بود که در 1908 و اتفاقاً همزمان با تلاش برای کشف نفت در مسجدسلیمان، در لندن برگزار گردید.
بدین ترتیب باید فوتبال و نفت را برادرانی همزاد دانست که در دامان مسجدسلیمان متولد و پرورش یافتند و در روزگاری که در بسیاری از مناطق ایران و کل خاورمیانه، کسی نشانی از فوتبال نمی دانست، کارکنان نفت در این شهر اوقات فراغت خود را به فوتبال و ورزش های نوین دیگر سپری می کردند.
دانش عباسی شهنی در کتاب ارزشمند خود “تاریخ مسجدسلیمان”، در صفحه 488 این کتاب تصویری از یک مسابقه فوتبال مربوط به سال 1924 میلادی (1303خورشیدی) را منتشر نموده است که اتفاقاً همان ورزشگاه فوتبال امروز مسجدسلیمان است و این نکته در کنار دیگر مستندات تصویری در این زمینه نشان می دهد که این ورزشگاه مذکور حتی قابلیت ثبت در فهرست میراث ملی ایران و فراتر از آن بعنوان نخستین زمین فوتبال در خاورمیانه، قابلیت ثبت در میراث مشترک جهانی را نیز دارد.
ورزشگاهی که باید از طریق مسئولین فدراسیون فوتبال به “سپ بلاتر”، رئیس فیفا معرفی می شد تا در سایت رسمی فیفا بعنوان قدیمی ترین زمین فوتبال در منطقه خاورمیانه معرفی گردد.
نکته دیگر اینکه، حداقل بیست سال پس از آن است که در پایتخت، انجمن ترقی و ترویج فوتبال تاسیس می شود. برای اولین بار مدرسه آمریکایی (دبیرستان البرز فعلی) آموزش فوتبال را به صورت رسمی در تهران آغاز کرد.
در سال ۱۳۰۸ اولین مسابقه رسمی در ایران با تیم بادکوبه شوروی برگزار شد. پس از آن در سال های ۱۳۱۲ و ۱۳۱۳ تغییرات زیادی در فوتبال و ورزش ایران اتفاق افتاد و انجمن ملی تربیت بدنی و پیش آهنگی تاسیس شد.
متعاقبا و در سال ۱۳۱۶ حسین صادقی پس از بازگشت از اروپا مسئول گسترش فوتبال در ایران شد و در ادامه و.در سال های ۱۳۱۷ و ۱۳۱۸ تیم ملی فوتبال ایران تشکیل شد و برای نخستین مسابقه با افغانستان دیدار کرد. ورزشگاه امجدیه نیز در همین سال ها تاسیس شد و نهایتاً در سال 1325 بود که فدراسیون فوتبال ایران تاسیس و یک سال بعد به عضویت فیفا درآمد.
به این ترتیب باید متذکر شد که سابقه فعالیت فوتبال در مسجدسلیمان حدود سی و هشت سال پیش از تاسیس فدراسیون فوتبال ایران است.
منوچهر یاوری، پیشکسوت ورزشی و مولف کتاب “شهر من مسجدسلیمان” در خصوص سابقه ایجاد باشگاه های ورزشی در این شهر می نویسد: “پس از آنکه باشگاه های مختلف در مسجدسلیمان توسط شرکت نفت ساخته شد، مسابقه ها بصورت باشگاهی برگزار گردید که اینگونه مسابقه ها نیز می تواند مبداء و آغاز مسابقه های رسمی باشگاه های ایران باشند.
این باشگاه ها بیشترشان دارای زمین فوتبال اختصاصی، استخر شنا، سالن ورزش، سالن سینما و سایر امکانات فرهنگی و ورزشی بودند و در حال حاضر نیز تعدادی از آن ها هنوز در مسجدسلیمان وجود دارند که عبارتند از باشگاه نفتون، باشگاه نفتک، باشگاه ایران، باشگاه مرکزی، باشگاه تمبی، باشگاه کاوه چشمه علی،باشگاه بی بی یان، باشگاه هندی ها و باشگاه ارامنه” (منوچهر یاوری، ص 99)
باید خاطر نشان کرد که تعریف دقیق باشگاه های فرهنگی ورزشی نیز در مسجدسلیمان سابقه ای نزدیک به یک قرن دارد و در سوابق ورزشی این شهر چنانچه در کتاب “تاریخ ورزش شهرستان مسجدسلیمان” تالیف آقای شکرخدا غولی گله می خوانیم، هر باشگاه در رشته های مختلف دارای تیم های ورزشی بوده و واجد افتخارات ملی و بین المللی شده اند. پیروزی یک بر صفر تیم فوتبال تاج مسجدسلیمان بر پرسپولیس تهران، با گل تاریخی اصغر جمالی، فوتبالیست پیشکسوت مسجدسلیمانی حتی صفحه نخست روزنامه های آن روز کشور را به خود اختصاص داد.
نام آوران فوتبال مسجدسلیمان افراد زیادی را شامل می شوند. برخی از ایشان عبارتند از: صفر ایرانپاک، ایرج سلیمانی، منصور رشیدی، جمشید نصیرعباس، مسلم سلیمانی، مصطفی خراجی، صیدال سرقلی، کوروش لرستانی، بهزاد غلامپور، داریوش یزدی، فرهاد لاله زار، شاپور احمدی و بسیاری دیگر که ای کاش روزی تصاویرشان بر دیوارهای استادیوم فوتبال مسجدسلیمان نصب گردد.
منابع:
- تاریخ مسجدسلیمان،تالیف دانش عباسی شهنی/چاپ سوم 1383/انتشارات هیرمند/تهران
- شهر من مسجدسلیمان،تالیف منوچهر یاوری/1383/نشر اکنون/تهران
- تاریخ ورزش شهرستان مسجدسلیمان،تالیف شکرخدا غولی گله/1383/خاتم سبز/
- مسجدسلیمان،نیم قرن چپاول (کتاب سال استان خوزستان در سال 1383) تالیف نگارنده/آرویج/تهران
