اخترنیوز مولتی مدیا
تاثیرگذاری رسانه های فارسی زبان خارج از ایران در میارزه با استبداد
امید آزادی
26می برابر با پنجم خرداد، سالروز ایجاد پایگاه خبری اختر نیوز، رسانه ی خبری و اطلاع رسانی به مدیریت بانو اختر قاسمی، روزنامه نگار و فعال مدنی ایرانی مقیم آلمان در این کشور است.
اختر قاسمی، متولد شهرستان مسجد سلیمان در استان خوزستان است.نخستین شهر نفتی ایران و 26می برابر با پنجم خرداد، سالروز اکتشاف نفت برای اولین بار در این نقطه از ایران به سال1908 میلادی برابر با 1287خورشیدی است.به همین دلیل است که این فعال رسانه ای چنین روزی را برای افتتاح رسانه ی خبری مستقل خود در سال1399خورشیدی(2020میلادی)برگزید و پنجم خرداد امسال، این رسانه ی الکترونیک، دومین سالگرد فعالیت خود را به پایان رسانده و وارد سومین سال فعالیتش می شود.
تجربه ی قبلی روزنامه نگاری اختر قاسمی و فضای کاری او در چند سرشاخه اصلی؛ انعکاس اخبار و مسائل مرتبط با مسجد سلیمان در کنار توجه به اخبار زنان، پناهندگان ایرانی در اروپا و اقلیت های دینی و قومی در ایران، در کنار فعالیت فرهنگی و هنری او در پوشش اخبار فرهنگی و هنری ایرانیان خارج از کشور باعث گردید تا این تجربیات به تشکیل گروهی از همکاران افتخاری برای وی در اختر نیوز منجر شود که در طیفی از علاقه مندان به روزنامه نگاری تا روزنامه نگاران حرفه ای را شامل می شوند و در کنار این گروه، طیف مخاطبان متنوعی ایجاد شده که بازخورد اخبار و مطالب اختر نیوز در حوزه های مختلف در داخل و خارج ایران، گویای تاثیرگذاری این رسانه نوپاست.
جوامع استبداد زده عموما، و ایران خصوصا، در طول تاریخ پر فراز و فرود خود در دوران معاصر که بخش عمده ای از آن زیر یوغ استبداد سپری شده، با وجود و فعالیت رسانه های فارسی زبانی که در چنین مقاطعی در خارج از ایران تهیه و منتشر می شدند، جایی برای نفس کشیدن و مجرا و تریبونی برای بیان مشکلات و نقد معضلات داشته و در تشابهی جالب و قابل تامل، این تاثیرگذاری از روزنامه ی اختر که در دوره ناصرالدین شاه قاجار در استانبول منتشر می شده تا امروز که اخترنیوز از کلن آلمان بارگذاری و منتشر می شود، قابل تحلیل و تعمق است.
روزنامه ی”اختر”، نخستین روزنامه ی برون مرزی به زبان فارسی بود که به مدت 23سال در دوره ناصری حضوری فعال و نقش آفرین داشت و بی تردید از معتبرترین جراید تاریخ مطبوعات ایران است.این روزنامه به تشویق میرزا نجف قلی خان تبریزی، یکی از مامورین دولت ایران در عثمانی و در ابتدا حتی با حمایت سفیر ایران در عثمانی منتشر می شد و موسس و مدیرش نیز آقا محمد طاهر تبریزی قراچه داغی بود.از آنجا که روزنامه اختر در خارج از مرزهای سیاسی کشور منتشر می شد، به تبع با آزادی بیشتر به نقد و بررسی واقعیت ها و معضلات عدیده کشور در آن روزگار می پرداخت.در عثمانی آن روزگار(ترکیه امروز)بدلیل اختلاف سیاسی که با همسایه خود داشت، روزنامه های فارسی زبان آزادتر از ایران بودند و می توانستند نقیصه ها و کمی و کاستی ها را به خوبی ببینند و تحیل کرده و بنویسند و حقایق را در معرض افکار جهان و جهانیان بگذارند.
روزنامه ی اختر در سال1292ه.ق پاگرفت و نخستین شماره آن روز پنجشنبه 16ذی الحجه1292ه.ق برابر با 13ژانویه1876 منتشر شد.در اولین شماره نام”اختر”به خط ثلث در وسط صفحه آمد و در سمت راست آن ذکر شده؛ مطبعه و اداره خانه در خان والده در دائره مخصوصه است.مکتوبی که برای درج گازت به اداره داده شه و طبع نشود به صاحبش رد نخواهد شد.مکتوبی که اجرت پوست(پست)آن داده نشده است از جانب اداره قبول نخواهد شد.
همچنین در سمت چپ لوگوی روزنامه آمده بود؛ قیمت سالانه 8مجیدیه سفید شش ماه 4مجیدیه سفید یک نسخه 30پاره رایج است.اجرت پوست سالیانه در داخل سه و برای خارج شش مجیدیه سفید افززوده خواهد شد.غیر از روزهای جمعه و یکشنبه همه روزه طبع و نشر خواهد شد.
در ذیل نام روزنامه نیز درج شده بود؛ این گازت از حوادث گوناگون و از سیاسیات و پولتیک و از تجارت و علم و ادب و دیگر منافع عمومیه سخن خواهد گفت.هرگونه مواد مفبده عامه مجانا فبول و طبع خواهد شد.
توضیح اینکه؛ خان والده؛ محله ای بود در استانبول که بیشتر محل سکنی وتجمع ایرانیان بود.منظور از گازت؛ Gazette به معنای روزنامه بود و”مجیدیه”نیز بنا به گزارشی که میرزا محمد حسین خان فراهانی در سفرنامه اش به ما می دهد؛ سکه ای بود که سلطان عبدالمجیدخان، پادشاه عثمانی ضرب کرد و مجیدیه سفید یعنی نقره مجیدیه سفید بیست قروش ساق است که هر قروش ساق چهل پاره است و هر قروش 285دینار پول ایران می شود.بنابراین مجیدیه به قران(واحد پول ایران در آن روزگار)اغلب 5هزار و پانصد دینار است.همچنین”پاره”که ترکان پارا تلفظ می کنند همان کلمه پاره فارسی است به معنای قسمتی از پول نقره و خلاصه به معنای پول خرد است.
طبیعی است که نه اقدامات نویسندگان”اختر”مورد موافقت حکومت قاجار و شخص ناصرالدین شاه نبود.این فرمان ناصرالدین شاه خطاب به امین السلطان که در کتاب تاریخ سانسور مطبوعات در ایران آمده، گویای این مخالفت و عناد است؛جناب امین السلطان، ان شاء الله احوال شما خوب است.چه می کنید؟…این روزنامه اختر باز فضولی های زیادی می کند.نسخه آن را دیدم حال می دهم بیاورند ارتیکل های بدی نوشته است.ملاحظه بکنید این روزنامه باید جدا جدا غذغن سخت بشود که پست خانه قبول نکرده و نیاورند به ایران.حتی به چاپارهای انگلیس روس و فرانسه هم غدغن بکنید که من بعد روزنامه اختر نیاورند به ایران.به امین الدوله دستخط نوشتم شما هم تاکید کنید.
روزنامه اختر که در طول مدت انتشار خود تاثیر مهمی در بیداری ایرانیان ایفا نمود سرانجام در 1314ه.ق در محاق تعطیل افتاد و دیگر هرگز منتشر نشد.بررسی سوابق مطبوعات تاریخی ایران نشان می دهد که این ممنوعیت حداقل برای 10ماه ا ز 18ربیع الول تا 25ذیحجه به طول انجامیده، چنان که امروز شماره 60 این روزنامه در هیچ جا پیدا نمی شود.ظاهرا چاپ شده ولی توزیع نشده است از همان پای ماشین به دست مامورین سانسور افتاده.استبداد قاجاری سرانجام به نهضت هرچند نافرجام مشروطه خواهی اگر نه سرنگون که متحول گشت و نام جریده ی اختر در کنار دیگر جراید ایام منتهی به جنبش مشروطه در تاریخ ثبت شد و به یادگار ماند.
حدود دو سه هفته ای از فعالیت اختر نیوز نگذشته بود که دوستی از ایران خبر فیلتر شدن آن را داد! من ناخودآگاه به یاد سانسور روزنامه ی اختر در تاریخ مطبوعات ایران افتادم و البته روشن است که هماهنگونه که روشنگری های آن یکی جرقه ی آتش آزادی و آزادی خواهی در ایران را روشن نمود، روشنگری ها و اطلاع رسانی های این همنام و خلف الکترونیکش در عصر وب نیز به روش ماندن شعله آزادی خواهی و مبارزه با استبداد در سرزمین عزیزمان ایران،کمکی شایان و تاثیری تاریخی خواهد داشت.
دومین سالگرد تاسیس اختر نیوز را به همکار و هموطن عزیزم، اختر بانوی قاسمی و همکارانش در آن پایگاه اطلاع رسانی و روشنگر راه آزادی ایران نبریک گفته و برای ایران و ایرانی بهترین ها را آرزو دارم.
