اخترنیوز مولتی مدیا
دکترجلیل روشندل
هنوز نتایج انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا نهایی نشده و با وجود برتری عددی جمهوری‌خواهان در مجلس نمایندگان، سرنوشت نمایندگان سنا نامشخص است و دست‌کم در یک مورد احتمال دارد انتخابات به مرحله دوم در ماه دسامبر کشیده شود؛ اگر مانند گذشته تعداد کرسی‌های مجلس سنا به صورت برابر (هر حزب ۵۰ کرسی) باشد، همچنان دموکرات‌ها با استفاده از حق رای معاون رئیس‌جمهوری به‌عنوان رئیس سنا، می‌توانند دستاوردهای محدودی داشته باشند، اما برتری جمهوری‌خواهان در مجلس نمایندگان اگر به رقم ۲۱۸ کرسی (نصف به اضافه یک) از مجموع ۴۳۵ کرسی برسد، آن‌وقت حزب دموکرات بازوی مهمی در قانون‌گذاری را از دست می‌دهد.
رئیس‌جمهوری به‌عنوان فرمانده کل، اختیارات گسترده‌ای در سیاست خارجی دارد، ولی در نقطه مقابل، کنگره هم اهرم فشار بیشتری در امور داخلی دارد. به همین اعتبار، اگر جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان بخواهند جزئیات و تقویم‌های قانون‌گذاری، ریاست کمیته‌ها و هزینه‌های قدرت را کنترل کنند، شرایط و روابط بین دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه و به تبع آن روابط بین دولت و کنگره پیچیده می‌شود و دموکرات‌ها باید خود را برای یک نزاع متقابل آماده کنند. مجموعه این شرایط، نیمه دوم از دور اول ریاست جمهوری جو بایدن را با چالش‌های بی‌شماری مواجه خواهد کرد. هنوز زود است که بتوان شرایط دور دوم انتخابات ریاست جمهوری در ۲۰۲۴ را به دقت مشاهده کرد.
دولت بایدن و اوکراین – این باور وجود دارد که هر گونه پیروزی جمهوری‌خواهان در کنگره، خواه در مجلس نمایندگان باشد و خواه در سنا، سیاست خارجی جو بایدن در قبال اوکراین و جمهوری اسلامی ایران را تحت فشار قرار می‌دهد و تلاش‌های دولت جو بایدن برای دفاع از اوکراین را پیچیده‌تر و مشکل‌تر می‌کند و اگر پیروزی در هر دو مجلس باشد، کارزار بسیار پیچیده‌تری در پیش رو خواهد بود.
تاکنون تصور می‌شد که اقدام‌های جو بایدن در اوکراین بلامنازع و مورد تایید همگانی است، ولی در ماه گذشته به نقل از کوین مک کارتی، سخنگوی جمهوری‌خواهان کنگره بیان شد که مجلس نمایندگان تحت رهبری جمهوری‌خواهان حاضر نخواهد بود «چک سفید» برای اوکراین صادر کند! هنوز معلوم نیست این گفته‌ها به دلیل وجود اختلاف در سیاست‌گذاری است، یا اینکه جمهوری‌خواهان می‌خواهند صرفا برای ثبت امتیاز حزبشان، بخشی از اعتبار حمایت از اوکراین در برابر تهاجم روسیه را به نام خود ثبت کنند.
رهبر جمهوری‌خواهان سنا، میچ مک کانل، ماه گذشته با گفتن اینکه ایالات متحده باید حتی تلاش بیشتری برای حمایت از کی‌یف انجام دهد، به‌طور ضمنی مک کارتی را سرزنش کرد. اما از طرف دیگر چندین سناتور جمهوری‌خواه که از سیاست کمک به اوکراین طرفداری می‌کردند در پایان این دوره بازنشسته می‌شوند و به همین دلیل ناظران معتقدند که امکان اینکه حمایت چند میلیارد دلاری دولت بایدن زیر ذره‌بین کنترل و نظارت جمهوری‌خواهان قرار بگیرد کم نیست.
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد کنگره در امور داخلی اهرم قوی‌تری دارد و وقتی ساختار قدرت در آن به نفع حزبی تغییر می‌کند که بخشی از دولت نیست، یکی از سناریوهای احتمالی تشدید نظارت‌ها است تا اطمینان حاصل شود که مثلا تسلیحات و کمک‌های ایالات متحده در محدوده تعیین شده مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مورد زنگ اخطار در ماه ژوئن به‌دست دو جمهوری‌خواه به صدا درآمد. مایک مک کال (نماینده تگزاس) و سناتور جیم ریش (نماینده آیداهو) نوشتند که کمک ایالات متحده به اوکراین «بدون نظارت قوی و مکانیسم‌های پاسخگویی نه موثر خواهد بود و نه ازنظر سیاسی پایدار» است. در عین حال هر دو سناتور گفته‌اند که به حمایت از کمک به اوکراین ادامه می‌دهند.
افغانستان – مورد دیگری از عملکرد سیاست خارجی جو بایدن که مورد انتقاد جمهوری‌خواهان است. مثلا با اینکه تصمیم به خروج از افغانستان را دونالد ترامپ گرفت و جو بایدن اجرا کرد، اما در صورت قدرت گرفتن جمهوری‌خواهان انتظار می‌رود مقام‌های دولت بایدن به جلسات استماع در مورد علل و چرایی خروج ایالات متحده از افغانستان در مجلس نمایندگان فراخوانده شوند و به‌خصوص در مورد نحوه عملکرد خود مورد بازخواست قرار بگیرند.
دولت آمریکا و جمهوری اسلامی – وضعیت جمهوری اسلامی و اصرار جو بایدن برای رسیدن به توافق در مورد برنامه اتمی ایران نیز از مسائل بغرنج و تشنج‌آفرینی است که در درون دولت بایدن مخالف و موافق زیادی دارد. دولت بایدن هنوز توافق اتمی برجام را از زاویه کنترل تسلیحات، توافقی موثر و مفید ارزیابی می‌کند، ولی در شرایط امروز قضاوت در مورد ارزش احیای برجام امر ساده‌ای نیست و محاسبات موجود همه را قانع نمی‌کند.
بازگشت ایالات متحده به توافق برجام، نقش این کشور را در یک توافق راهبردی پر‌رنگ‌تر کرده است و مانع بزرگی را در روابط آمریکا و اروپا (به دلیل تحریم‌هایی که بر اقتصاد اروپا تاثیرات منفی دارند) از میان برمی‌دارد. از طرف دیگر دولت جو بایدن هنوز فکر می‌کند توافق برجام چارچوب حقوقی و دیپلماتیک برتر برای مهار برنامه اتمی جمهوری اسلامی است. اما مهم‌ترین عامل منفی این توافق آزاد شدن سپرده‌های ارزی و ریالی ایران است که در کشورهای مختلف بلوکه شده‌اند.
طبعا جریان نفت و گاز ایران و راه یافتن پول‌های بلوکه شده به چرخه اقتصاد جهانی که به خاطر تهاجم روسیه به اوکراین آسیب زیادی دیده است، از دیدگاه بخشی از اقتصاددانان رویداد مثبتی تلقی می‌شود. نگرش دیگری هم وجود دارد که احتمال می‌دهد بخشی از این پول‌ها برای رفاه عامه مردم ایران هزینه شود، ولی در شرایط فعلی که اولویت جمهوری اسلامی حفظ بقای نظام است، چنین اقدامی مانند آزاد کردن کشت مواد مخدر به دلیل کاربرد آن در امور پزشکی است!
هیچ راهی وجود ندارد که بتوان جلوی سرمایه‌گذاری پول‌های ایران در منازعات منطقه‌ای را گرفت. در فاصله ناچیزی پس از آزادی این پول‌ها، جهان متوجه هزینه شدن آن در لبنان، یمن، عراق، افغانستان، فلسطین و سایر نقاط متشنج جهان می‌شود. حرکت زیرزمینی پول و اسلحه طبیعتا دامنه تروریسم بین‌المللی را وسیع‌تر می‌کند و رویدادهای تروریستی پیش‌بینی‌ناشدنی را اجتناب‌ناپذیر خواهد کرد. به همین دلیل آزاد شدن این پول‌ها تریاکی کشنده بیش نیست و در خدمت صلح و امنیت جهانی قرار نمی‌گیرد.
شرایط فعلی جمهوری اسلامی و امکان توسل به گسترش منازعات منطقه یا امکان حمله به عربستان سعودی یا سایر کشورهای منطقه که تهدید آن هر روز از زبان سرداران سپاه شنیده می‌شود، از مخاطرات بالقوه دیگری است که در صورت مماشات با ایران امکان وقوع دارد. این احتمال هر لحظه قوی‌تر می‌شود که جمهوری اسلامی بخواهد برای سرپوش گذاشتن بر خیزش مردمی در داخل، دامنه منازعه را به یک یا چند کشور همسایه بکشاند. در همین راستا بود که دو بمب‌افکن بی-۵۲ ارتش ایالات متحده در بازگشت از خلیج فارس همراه با جنگنده‌هایی از ۱۳ کشور هم‌پیمان در منطقه خاورمیانه به پرواز درآمدند تا توانایی عملیاتی آمریکا و متحدان منطقه‌ای‌اش را در انتقال سریع نیروی نظامی و همکاری با نیروهای ائتلاف و شرکای منطقه‌ای نشان بدهند.
انتقادها از نماینده ویژه دولت بایدن – علاوه بر انتقادهایی که در مورد ناکارآمدی رابرت مالی، نماینده ویژه دولت جو بایدن در امور ایران مطرح است، نگرش تقلیل‌گرایانه او در مورد خیزش مردم ایران علیه جمهوری اسلامی هم مورد انتقاد است. او در یک پیام توییتری خواسته‌های معترضان را «درخواست رعایت و احترام به کرامت انسانی و حقوق بشر از سوی حکومتشان» تعبیر کرد. درحالی‌که این تعبیر به وضوح با فریادهای مردمی که به خیابان‌ها آمده‌اند و «مرگ بر دیکتاتور» می‌گویند و خواهان برچیده شدن «اصل نظام» اند، مغایرت دارد.
ایران را آزاد خواهیم کرد – رئیس‌جمهوری آمریکا، شاید برای مقاصد انتخاباتی، در یک گردهمایی انتخاباتی با ایرانیان کالیفرنیا گفته بود: «نگران نباشید، ایران را آزاد خواهیم کرد» و بعد اصلاح کرده بود که: «مردم ایران آن را آزاد خواهند کرد». شاید به دلیل همین برداشت‌های تقلیل‌گرایانه و شاید هم به دلیل پیام‌های پشت پرده و محرمانه است که وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی روز بعد شادمانه اعلام می‌کند: «مقامات آمریکایی بلافاصله بعد از اظهارات نسنجیده رئیس‌جمهوری آمریکا، این موضوع را اصلاح کردند و از مجاری دیپلماتیک هم به ما اعلام کردند که آمریکا چنین موضعی ندارد.»
این از موارد بسیار نادر در تاریخ دیپلماسی است که کشوری از «مجاری دیپلماسی» به یک نظام سرکوبگر و کودک‌کش اطلاع بدهد که …نه نگران نباشید ما اصلا قصد آزاد کردن شما را نداریم…. اصلا به ما چه مربوط است، هر قدر می‌توانید بزنید، بکشید!
در شرایطی که جمهوری اسلامی به شدیدترین شکل ممکن دختران و پسران نوجوان، دانشجویان و دانش‌آموزان و در یک کلام سرمایه‌های آینده مملکت را هدف گلوله قرار می‌دهد و مدعی می‌شود که یا به مرگ طبیعی مرده‌اند، یا خودکشی کرده‌اند، یا بیماری زمینه‌ای داشته‌اند، یا سارق مسلح بوده‌اند، یا از ارتفاع سقوط کرده‌اند، یا ماهی مسموم خورده‌اند، یا سگ گازشان گرفته است! معلوم نیست چرا قریب دو ماه است هزاران نیروی لباس شخصی، امنیتی، انتظامی و نظامی با انواع جنگ‌افزار و آلات قتاله، تفنگ‌های ساچمه‌ای، گاز اشک‌آور، باتوم و… در خیابان‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها و محل‌های تجمع و عبورومرور و رقص و شادمانی مردم حضور دارند؟
چالش‌های جو بایدن پس از انتخابات میان‌دوره‌ای- دکترجلیل روشندل
Facebook Comments Box
